فریدونکنار، شهری است که همزمان دو چهره صنعتی متفاوت دارد: از یکسو سردخانههای نگهداری و بستهبندی آبزیان که دمای کاریشان گاهی تا منفی ۳۰ درجه میرسد، و از سوی دیگر شالیکوبیها و خشککنهای برنج که در فصول گرم و مرطوب تابستان با دمای بالا کار میکنند. این تنوع حرارتی و رطوبتی، نیاز به روغن صنعتی خاصی را ایجاد میکند که بتواند در هر دو محیط عملکرد پایدار و مطمئن ارائه دهد.
در سردخانههای فریدونکنار، روغن نهتنها برای روانکاری کمپرسورها و پمپهای تبرید استفاده میشود، بلکه بخشی از ایمنی سیستم تبرید نیز به آن وابسته است. در مقابل، در شالیکوبیها، روغن صنعتی باید توان تحمل فشار، سایش و ذرات گرد و غبار برنج را داشته باشد. هر دو صنعت با رطوبت شدید محیط و تماس غیرمستقیم با محصولات خوراکی روبهرو هستند؛ بنابراین انتخاب روغن مناسب، باید هم از نظر فنی و هم از نظر بهداشتی دقیق باشد.
در ادامه، ابتدا به نقش حیاتی روغن صنعتی در این دو صنعت پرداخته و سپس ویژگیهای فنی و استانداردهای روغن مناسب اقلیم مرطوب فریدونکنار را بررسی میکنیم.
نقش روغن صنعتی در عملکرد سردخانههای آبزیان و شالیکوبیهای شمال
۱. در سردخانههای آبزیان
سیستمهای سردخانه در فریدونکنار معمولاً بر پایه کمپرسورهای تبرید با گازهای آمونیاک (NH₃) یا R404A کار میکنند. در این سیستمها، روغن برودتی (Refrigeration Oil) باید چند ویژگی کلیدی داشته باشد:
- نقطه ریزش بسیار پایین (تا °C -45) برای جلوگیری از انجماد در خطوط روغن.
- پایداری در برابر هیدرولیز (Hydrolytic Stability) برای مقاومت در برابر رطوبت.
- سازگاری با مبرد تا از تشکیل لجن و اسید جلوگیری شود.
- بدون ترکیبات فلزی و گوگردی برای حفظ ایمنی مواد غذایی.
روغنهای بر پایه PAG (پلیالکلیلگلیکول) و PAO (پلیآلفاولفین) در سردخانههای ماهی، بهترین انتخاب محسوب میشوند. این ترکیبات به دلیل پایداری بالا در سرمای زیاد و خاصیت ضداکسیداسیون، از یخزدگی شیرها و نشتی روغن جلوگیری میکنند.
همچنین در اتاقهای انجماد و بارگیری، کمپرسورهای اسکرو و پیستونی باید با روغنی کار کنند که ویسکوزیته پایین (ISO VG 32 تا 68) و خاصیت ضدکف (Anti-Foam) قوی داشته باشد تا عملکرد فشار پایدار بماند.
تحلیل فنی موتورازین: در سردخانههای فریدونکنار، استفاده از روغن برودتی با پایه PAG باعث کاهش ۱۵٪ مصرف انرژی و افزایش ۳۰٪ عمر کمپرسور شده است.
۲. در شالیکوبیها و خشککنهای برنج
در مقابل، صنعت شالیکوبی با شرایط حرارتی و مکانیکی کاملاً متفاوتی روبهرو است. دستگاههای شالیکوبی شامل نقالهها، آسیابها، الکها و خشککنهای حرارتیاند که در معرض گرد برنج، بخار و نوسان دمای بالا قرار دارند. در این تجهیزات، روغن باید:
- دارای افزودنی ضدسایش (EP Additive) برای تحمل فشار یاتاقانها باشد.
- خاصیت ضدرطوبت (Demulsifying) برای جدا کردن بخار آب از روغن داشته باشد.
- در برابر اکسیداسیون و حرارت پایدار بماند (بهویژه در تابستانهای شمال).
- در صورت تماس غیرمستقیم با مواد خوراکی، فاقد ترکیبات سمی و فلزی باشد.
در شالیکوبیها، روغن صنعتی با گرید ISO VG 68 یا 100 و پایه نیمهسنتتیک (Semi-Synthetic) بیشترین کارایی را دارد. این نوع روغن علاوه بر روانکاری، مانند محافظ حرارتی عمل کرده و از تجمع ذرات برنج روی یاتاقانها جلوگیری میکند.
همچنین در خطوط انتقال و نوارنقالهها، استفاده از روغن Food Grade با گواهی NSF H1 توصیه میشود تا در صورت تماس تصادفی با مواد غذایی، خطری برای سلامت انسان نداشته باشد.
ویژگیهای فنی روغنهای برودتی و صنعتی در اقلیم فریدونکنار
اقلیم ساحلی فریدونکنار با رطوبت بالا و تماس مداوم با بخار نمک، شرایطی خاص برای انتخاب روغن صنعتی ایجاد کرده است. در چنین محیطی، تنها روغنهایی با پایداری بالا در برابر آب و اکسیداسیون میتوانند عملکرد بلندمدت ارائه دهند.
۱. پایه روغن
روغنهای PAG، PAO و White Mineral بهدلیل ساختار شیمیایی پایدار و فاقد فلز، بهترین انتخاب برای هر دو نوع صنعت هستند. ترکیب این پایهها در روغنهای نیمهسنتتیک، مقاومت دمایی و رطوبتی را افزایش میدهد.
۲. افزودنیها
- Anti-Rust: جلوگیری از زنگزدگی در قطعات فولادی.
- Antioxidant: جلوگیری از تخریب حرارتی روغن در تماس با بخار.
- EP (Extreme Pressure): محافظت در برابر فشارهای بالا در شالیکوبیها.
- Anti-Foam: جلوگیری از ایجاد کف در سیستمهای بسته سردخانهای.
- Demulsifier: جلوگیری از ترکیب آب با روغن در محیط مرطوب.
۳. گرید ویسکوزیته مناسب
- برای سردخانهها: ISO VG 32 تا 68 (روان و مقاوم در دماهای پایین).
- برای شالیکوبیها: ISO VG 68 تا 100 (چسبندهتر برای فشارهای مکانیکی).
۴. مقاومت شیمیایی
روغنهای صنعتی در فریدونکنار باید از نظر شیمیایی خنثی، غیرواکنشی و بدون ترکیبات سولفاته یا فسفاته باشند تا در مجاورت بخار و ذرات آلی (ماهی یا برنج) واکنش ندهند.
جدول مقایسه گریدهای روغن در سردخانه و شالیکوبی (Feature Matrix)
| ویژگی فنی / نوع روغن | روغن برودتی سردخانه (PAG/PAO) | روغن صنعتی شالیکوبی (ISO VG 68/100) |
| نقطه ریزش (Pour Point) | °C -45 تا -30 | °C -15 تا 0 |
| مقاومت در برابر رطوبت | بسیار بالا | بالا |
| افزودنی ضدسایش (EP) | ندارد (زیرا سیستم تبرید نیاز ندارد) | دارد |
| پایداری حرارتی | عالی در دمای پایین | عالی در دمای بالا |
| خاصیت ضداکسیداسیون | بسیار خوب | بسیار خوب |
| گواهی بهداشتی | NSF H1/H2 | H1 توصیهشده در محیط غذایی |
| شاخص ویسکوزیته (VI) | 130 تا 150 | 100 تا 120 |
| نوع کاربرد | کمپرسور تبرید، پمپ خلأ | گیربکس، یاتاقان، نوارنقاله |
| قابلیت اختلاط با آب | بسیار پایین (Demulsifying) | متوسط |
| هزینه نگهداری سالانه | پایین | متوسط |
تحلیل موتورازین:
روغنهای برودتی PAG بهدلیل مقاومت بالا در دماهای منفی، برای کمپرسورهای سردخانه ایدهآلاند. در مقابل، روغنهای ISO VG 68 تا 100 با افزودنی EP برای تجهیزات سنگین شالیکوبی عملکرد بهینه دارند. ترکیب تأمین این دو نوع روغن در انبارهای فریدونکنار باعث کاهش توقفهای عملیاتی و افزایش عمر تجهیزات میشود.
نگهداری و پایش روغن در محیطهای مرطوب و سرد
کار در اقلیم فریدونکنار به معنای مواجهه همزمان با بخار، نمک، دوده و تغییر دماست. به همین دلیل، نگهداری صحیح روغن صنعتی نقشی اساسی در پایداری عملکرد تجهیزات دارد.
۱. شرایط نگهداری
- بشکههای روغن باید در دمای ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و در محیط خشک نگهداری شوند.
- ظرف بازشده حداکثر تا ۳۰ روز باید مصرف شود.
- تماس مستقیم با نور خورشید باعث تخریب افزودنیها میشود.
۲. کنترل وضعیت روغن
- در سردخانهها، نمونه روغن هر ۳ ماه یکبار باید از نظر میزان رطوبت و اسید اندازهگیری شود (تست TAN و Karl Fischer).
- در شالیکوبیها، رنگ و شفافیت روغن نشانه اصلی سلامت آن است؛ تغییر به قهوهای یا خاکستری، علامت اکسیداسیون است.
۳. چکلیست نگهداری روغن صنعتی در فریدونکنار
| مورد بررسی | بازه زمانی | توضیح |
| بررسی سطح روغن در کمپرسور سردخانه | هفتگی | حفظ سطح در محدوده 70–90٪ مخزن |
| تعویض فیلتر روغن در شالیکوبی | هر ۱۰۰۰ ساعت کارکرد | پیشگیری از افت فشار سیستم |
| آزمایش رطوبت و نقطه اشتعال | فصلی | تشخیص آلودگی احتمالی به آب |
| شستوشوی مدار روغن قبل از تعویض کامل | سالانه | افزایش طول عمر روغن جدید |
| بررسی نشتی در شیلنگها و پمپها | ماهانه | جلوگیری از آلودگی محیطی |
نکته فنی موتورازین:
در فریدونکنار، بیشترین خرابی پمپها بهدلیل ترکیب ناخواسته بخار آب با روغن رخ میدهد. استفاده از روغن Demulsifier با خاصیت آبگریزی قوی میتواند این خطر را تا ۸۰٪ کاهش دهد.
نتیجهگیری تحلیلی
صنایع فریدونکنار در نقطه تلاقی میان دو دمای متضاد کار میکنند: سرمای زیر صفر سردخانههای آبزیان و گرمای مداوم خشککنهای شالیکوبی. در چنین شرایطی، روغن صنعتی تنها یک روانکار نیست؛ بلکه عاملی حیاتی برای بهرهوری و دوام تجهیزات است.
بررسیهای میدانی موتورازین در سال ۲۰۲۵ نشان میدهد که واحدهایی که از روغنهای بر پایه PAG و ISO VG 68 با افزودنی ضداکسیداسیون استفاده کردهاند، تا ۳۵٪ کاهش در استهلاک یاتاقانها و افت فشار کمپرسور داشتهاند. این نشان میدهد که انتخاب روغن مناسب نهتنها هزینه نگهداری را کاهش میدهد، بلکه پایداری خط تولید را در اقلیم مرطوب شمال تضمین میکند.
از نظر اقتصادی نیز، پخش عمده و تأمین روغن صنعتی در فریدونکنار از طریق شبکه موتورازین باعث شده است زمان تأمین کاهش و دسترسی واحدهای کوچکتر به روغنهای تخصصی آسانتر شود.
برای انتخاب و تأمین روغن صنعتی مناسب سردخانه و شالیکوبی در فریدونکنار، با مشاوران موتورازین تماس بگیرید.
تأمین مستقیم، مشاوره گرید مناسب و تحویل سریع در استان مازندران از مزایای همکاری با موتورازین است.
پرسشهای پرتکرار
۱. آیا میتوان از یک نوع روغن برای هر دو صنعت استفاده کرد؟
خیر. روغن برودتی و روغن شالیکوبی دارای ساختار و افزودنیهای متفاوتی هستند. روغن برودتی باید نقطه ریزش پایین داشته باشد و در دمای منفی کار کند، در حالی که روغن شالیکوبی باید در دمای بالا و فشار زیاد مقاوم باشد.
۲. چه زمانی باید روغن کمپرسور سردخانه تعویض شود؟
بهطور میانگین هر ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ ساعت کارکرد یا در صورت افزایش مقدار آب در نمونه آزمایشگاهی، باید تعویض شود.
۳. آیا استفاده از روغن Food Grade در شالیکوبی ضروری است؟
در دستگاههایی که احتمال تماس روغن با دانه برنج وجود دارد، بله. روغن دارای گواهی NSF H1 ایمنترین گزینه است.
۴. بهترین گرید روغن برای تجهیزات شالیکوبی چیست؟
گرید ISO VG 68 برای مناطق مرطوب مانند فریدونکنار بهترین گزینه است؛ زیرا توازن خوبی میان روانکاری، چسبندگی و مقاومت در برابر آب دارد.
۵. چرا روغن برودتی باید نقطه ریزش پایین داشته باشد؟
در سردخانههای آبزیان، دما گاهی تا منفی ۳۰ درجه میرسد. اگر روغن نقطه ریزش بالا داشته باشد، در این دماها غلیظ میشود و جریان روغن در کمپرسور مختل میشود. نتیجه آن افزایش اصطکاک، کاهش راندمان تبرید و حتی خرابی کامل سیستم است. روغنهای بر پایه PAG یا PAO به دلیل ساختار مولکولی یکنواخت، در دماهای پایین ویسکوزیته خود را حفظ کرده و عملکرد یکنواختی ارائه میدهند.
